De politie mag een verdachte dwingen om zijn eigen smartphone met een vingerafdrukscan te ontgrendelen. De methode is niet in strijd met het beginsel dat een verdachte niet mee hoeft te werken aan zijn eigen veroordeling, oordeelt de rechtbank Noord-Holland donderdag.

In de zaak, waarin donderdag drie mannen zijn veroordeeld, wilde een van de verdachten zijn iPhone niet ontgrendelen met behulp van de toegangscode. Daarom heeft de politie de man geboeid en zijn duim tegen de vingerafdrukscanner gehouden, zodat de smartphone ontgrendeld kon worden.

Volgens de rechter was de handeling rechtmatig, omdat het plaatsen van de duim een “beperkte inbreuk” op de lichamelijke integriteit is. Ook had de politie de “gerechtvaardigde verwachting” dat op de iPhone afbeeldingen en chatgesprekken te vinden waren die de schuld van de verdachten zouden aantonen.

Het is voor het eerst dat een rechter zich in Nederland uitspreekt over de rechtmatigheid van het gebruik van biometrische gegevens van een verdachte om een smartphone te ontgrendelen.

Politie kan verdachte niet dwingen tot delen toegangscode

Een verdachte kan niet gedwongen worden om de toegangscode van een smartphone af te staan, omdat deze verklaring wél valt onder het beginsel dat verdachten niet gedwongen kunnen worden aan hun eigen veroordeling mee te werken.

Een ontgrendeling door middel van biometrische gegevens valt hier niet onder, stelt de rechter, omdat het van de verdachte geen “actieve medewerking” eist. “Daar komt bij dat de vingerafdruk met een zeer geringe mate van dwang is verkregen”, beargumenteert de rechtbank.

Gebruikers iPhone kunnen pincode forceren

Smartphones zoals de iPhone kunnen beveiligd zijn met zowel een pincode als biometrische gegevens, zoals een vingerafdruk- of gezichtsscan.

iPhone-fabrikant Apple biedt gebruikers de optie om het onmogelijk te maken het toestel met biometrische gegevens te ontgrendelen, zonder eerst de pincode in te voeren.

Gebruikers van een iPhone 8 of later model kunnen dat doen door een van de volumeknoppen en de sluimerknop een tijd in te houden tot het noodscherm verschijnt. Voor eerdere modellen geldt dat zij vijf keer achter elkaar de zijknop moeten indrukken, mits het toestel minimaal is voorzien van het besturingssysteem iOS 11.

Veroordeeld voor phishingactiviteiten

De rechtbank Noord-Holland heeft de drie mannen veroordeeld voor deelname aan een criminele organisatie die zich bezighield met phishingactiviteiten. De drie mannen stuurden in 2015 en 2016 valse e-mails naar rekeninghouders van banken, waarin het leek alsof de bank contact met hen opnam.

Op deze manier bemachtigden de criminelen pincodes en pinpassen van de rekeninghouders. Vervolgens verhoogden de mannen via internetbankieren het opnamelimiet van de rekening en werden er geldbedragen van duizenden euro’s opgenomen.

De mannen hebben alle drie een gevangenisstraf gekregen, variërend van 198 tot 129 dagen, waarvan een deel voorwaardelijk. Verder krijgen de mannen een taakstraf, variërend van 180 tot 240 uur. Ook moeten ze de geleden schade van rekeninghouders vergoeden.